1. Giới thiệu chung
Bắt đầu kinh doanh là một hành trình thú vị nhưng cũng đầy thách thức, đặc biệt khi bạn phải tính toán từng đồng vốn một cách cẩn trọng. Với người mới khởi nghiệp, bài toán chi phí luôn là yếu tố then chốt quyết định nên chọn mô hình kinh doanh online hay mở cửa hàng truyền thống.
Câu hỏi đặt ra là: mô hình nào tiết kiệm chi phí hơn? Kinh doanh online có thật sự “rẻ” như nhiều người nghĩ? Hay kinh doanh truyền thống lại ổn định và kiểm soát tốt hơn về lâu dài?
Bài viết này sẽ giúp bạn phân tích chi tiết từng khoản chi phí của hai mô hình, từ đầu tư ban đầu đến chi phí vận hành, để bạn có thể đưa ra lựa chọn phù hợp nhất với điều kiện thực tế của mình.
2. Các loại chi phí phổ biến trong kinh doanh
Dù chọn mô hình online hay truyền thống, bạn đều phải đối mặt với nhiều loại chi phí khác nhau. Hiểu rõ từng nhóm chi phí giúp bạn lên kế hoạch tài chính hợp lý hơn.
2.1. Chi phí đầu tư ban đầu
- Kinh doanh truyền thống: Bao gồm thuê mặt bằng, cải tạo cửa hàng, mua thiết bị, trang trí nội thất, biển hiệu, giấy phép kinh doanh,…
- Kinh doanh online: Thường gồm thiết kế website, chụp ảnh sản phẩm, tạo gian hàng trên sàn TMĐT, hoặc đầu tư nội dung cho mạng xã hội.
2.2. Chi phí vận hành hàng tháng
- Truyền thống: Điện, nước, thuê nhân viên, bảo trì, thuế, bảo hiểm,…
- Online: Chi phí duy trì website, dịch vụ vận chuyển, nền tảng số (Zalo OA, phần mềm quản lý đơn,…), nhân sự chăm sóc khách hàng.
2.3. Chi phí marketing và quảng bá thương hiệu
- Cả hai mô hình đều cần ngân sách cho tiếp thị.
- Truyền thống: Tờ rơi, khai trương, biển hiệu, khuyến mãi tại chỗ.
- Online: Quảng cáo Facebook, Google, influencer, SEO, video marketing.
2.4. Chi phí rủi ro và điều chỉnh chiến lược
- Mọi mô hình đều tiềm ẩn rủi ro: thay đổi thị trường, dịch bệnh, xu hướng mua sắm,…
- Online thường dễ điều chỉnh chiến lược nhanh và ít tốn kém hơn so với thay đổi địa điểm hoặc sửa lại cửa hàng vật lý.
3. Phân tích chi phí kinh doanh truyền thống
Kinh doanh theo mô hình truyền thống – tức là mở cửa hàng vật lý – thường yêu cầu khoản đầu tư ban đầu lớn hơn và chi phí vận hành cố định hàng tháng. Dưới đây là các khoản chi tiêu phổ biến:
3.1. Mặt bằng và cải tạo không gian
- Chi phí thuê mặt bằng: Tùy vào vị trí, diện tích và khu vực, chi phí có thể dao động từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng mỗi tháng.
- Chi phí cải tạo, nội thất: Trang trí, lắp đặt biển hiệu, kệ trưng bày, đèn chiếu sáng… thường tiêu tốn từ 10 – 50 triệu đồng trở lên.
3.2. Trang thiết bị và cơ sở vật chất
- Bàn ghế, quầy kệ, máy in hóa đơn, tủ lạnh (nếu kinh doanh ăn uống), POS thanh toán,…
- Tổng chi phí thường rơi vào khoảng 10 – 30 triệu đồng tùy ngành.
3.3. Nhân sự cố định
- Bạn có thể cần thuê 1–2 nhân viên bán hàng, thu ngân hoặc phục vụ. Lương cơ bản mỗi tháng từ 4 – 7 triệu/người, chưa tính chi phí bảo hiểm hoặc thưởng lễ, Tết.
3.4. Chi phí vận hành hàng tháng
- Bao gồm tiền điện, nước, Internet, phí dịch vụ khu vực, bảo trì thiết bị,… Tổng cộng có thể từ 3 – 10 triệu đồng/tháng.
3.5. Chi phí rủi ro
- Dịch bệnh, thiên tai, tình hình kinh tế suy thoái,… có thể khiến lượng khách giảm mạnh.
- Cửa hàng cố định khó chuyển đổi nhanh, chi phí đóng/mở lại cao.
4. Phân tích chi phí kinh doanh online
Kinh doanh online thường được đánh giá là “ít tốn kém” hơn, nhưng để vận hành hiệu quả, bạn vẫn cần chuẩn bị một khoản ngân sách nhất định cho các hạng mục sau:
4.1. Xây dựng nền tảng bán hàng
- Gian hàng trên sàn TMĐT (Shopee, Tiki, Lazada): Miễn phí mở gian hàng, nhưng có phí chiết khấu theo đơn hàng (~5–15%).
- Website bán hàng: Thiết kế đơn giản từ 3 – 10 triệu đồng. Có thể dùng nền tảng như Haravan, WordPress, Shopify…
- Mạng xã hội (Facebook, Zalo, TikTok): Miễn phí tạo tài khoản, nhưng cần đầu tư vào nội dung (hình ảnh, video, bài viết).
4.2. Chi phí quảng cáo
- Là phần bắt buộc nếu muốn có đơn hàng đều đặn:
- Quảng cáo Facebook: tối thiểu 100.000 – 300.000 đồng/ngày.
- Google Ads hoặc TikTok Ads: tùy chiến lược.
- Tổng ngân sách khởi đầu hợp lý: 3 – 10 triệu đồng/tháng.
4.3. Vận hành và giao hàng
- Không cần thuê mặt bằng, nhưng cần:
- Kho hàng (có thể tận dụng nhà riêng).
- Dịch vụ giao hàng (GHN, GHTK, J&T…), chi phí thường tính theo đơn và người mua trả.
- Phí hoàn đơn, lỗi sản phẩm, đổi trả có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận.
4.4. Công cụ hỗ trợ
- Phần mềm quản lý đơn hàng: từ 100.000 – 300.000 đồng/tháng.
- Chatbot, email marketing, CRM: tùy quy mô, có bản miễn phí và trả phí.
- Hình ảnh sản phẩm chuyên nghiệp: thuê chụp ảnh sản phẩm hoặc làm video giới thiệu (500.000 – 2 triệu/sản phẩm nếu thuê ngoài).
5. So sánh tổng thể và tình huống áp dụng
Sau khi phân tích chi tiết, có thể thấy rõ sự khác biệt giữa hai mô hình kinh doanh về mặt chi phí. Tuy nhiên, việc lựa chọn hình thức nào còn phụ thuộc vào tình huống cụ thể của từng người.
So sánh tổng quát:
| Tiêu chí | Kinh doanh truyền thống | Kinh doanh online |
|---|---|---|
| Chi phí đầu tư ban đầu | Cao (80 – 200 triệu đồng) | Thấp hơn (5 – 20 triệu đồng) |
| Chi phí vận hành | Cố định hàng tháng | Linh hoạt theo quy mô |
| Quảng bá sản phẩm | Chủ yếu offline, khó đo lường | Online, dễ kiểm soát hiệu quả |
| Tốc độ triển khai | Cần nhiều thời gian chuẩn bị | Có thể bắt đầu ngay trong vài ngày |
| Rủi ro tài chính | Cao nếu sai địa điểm, ít khách | Thấp, dễ thay đổi, tối ưu dần |
Tình huống áp dụng:
Bạn muốn kết hợp cả hai: Bắt đầu online để kiểm chứng, sau đó mở cửa hàng nhỏ khi đã có tệp khách hàng trung thành.
Bạn có vốn ít, muốn thử thị trường: Bắt đầu online là lựa chọn an toàn và linh hoạt hơn.
Bạn có mặt bằng đẹp, sản phẩm cần trải nghiệm: Mô hình cửa hàng truyền thống sẽ giúp tạo dựng thương hiệu nhanh.
Bạn bán sản phẩm dễ giao hàng, chi phí thấp: Kinh doanh online sẽ tối ưu chi phí và dễ mở rộng.